Swego nie znacie: Cieszyn
“Swego nie znacie…” to blogowy cykl o podróżach najmniejszych, po najbliższej okolicy Tychów, w których mieszkam, a których okolice zawsze traktowałam po macoszemu. O zwiedzaniu Katowic, które zawsze były tylko miejscem, w które jechało się na ciuchy. Bielska – które było jedynie bazą wypadową w góry. I innych miejsc, które nie wydają się być ciekawe, a są. W dzisiejszym wpisie zapraszam na spacer po Cieszynie.
Spis treści
CIESZYN
Cieszyn jest jednym z najstarszych miast na Śląsku. Lokacja miasta nastąpiła w XIII wieku, a w roku 1290 miasto zostało stolicą niezależnego Księstwa Cieszyńskiego. Pierwszym księciem cieszyńskim był Mieszko, założyciel linii Piastów cieszyńskich. Pod ich berłem miasto rozwijało się, szczyt jego rozkwitu przypadł na wiek XVI.
Czarną kartą w historii Cieszyna zapisała się wojna trzydziestoletnia. W jej efekcie nastąpił upadek doskonale do tej pory rozwijającego się miasta. Nie pomogła również śmierć ostatniej księżnej z rodu Piastów i przejęcie władzy przez Habsburgów. Dopiero po wybudowaniu dróg łączących Cieszyn z Wiedniem, Krakowem i Lwowem miasto, w XVIII wieku, zaczęło się odradzać ekonomicznie.
Po pierwszej wojnie światowej powołano Radę Narodową Księstwa Cieszyńskiego, która proklamowała przynależność ziemi cieszyńskiej do Polski. Powstały w ten sposób spór z Czechami zakończyła w 1920 roku konferencja w Spale. Na mocy postanowień traktatu, Cieszyn został podzielony na dwie części – czeską i polską – z granicą na Olzie. W efekcie po stronie polskiej pozostała część zabytkowa, a Czechom przypadł Cieszyn przemysłowy.
WZGÓRZE ZAMKOWE
Na wzgórzu zamkowym w IX wieku powstały podwaliny dzisiejszego Cieszyna. Jego symbolem, który wszyscy znają z banknotów dwudziestozłotowych, jest rotunda świętych Mikołaja i Wacława. Datowany na XI lub XII wiek kościół jest jedyną romańską rotundą w Polsce z zachowanym sklepieniem nawy. Na przestrzeni wieków budowla była przebudowywana, dostosowywana do wyglądu zamku, podnoszono i wyłożono płytkami podłogę. Nie ma już okalającego ją wału. Swój dzisiejszy wygląd zawdzięcza przeprowadzonej w połowie XX wieku reromanizacji. W 1997 roku została ponownie konsekrowana jako budowla sakralna.
Drugim wartym uwagi obiektem na wzgórzu jest Wieża Piastowska, gotycka wieża zamkowa, na szczycie której znajduje się taras widokowy. Na szczyt wieży prowadzą strome schody, po których gorzej się schodzi niż wchodzi, a na piętrach można podziwiać eksponaty.
Kto nie czuje się na siłach wdrapywać się na wieżę, może podziwiać panoramę z punktu widokowego znajdującego się na wzgórzu.
Żeby wejść na wieżę, należy kupić bilet – dostępny w kasie wieży – za 12,00pln [bilet normalny, 01.03.2024, aktualny cennik i godziny otwarcia na stronie]. Uprawnia on także do wejścia do rotundy. Jeżeli rotunda jest zamknięta o klucz należy prosić w kasie wieży.
RYNEK I STARE MIASTO
Rynek w Cieszynie powstał w XV wieku, ale budynki wokół niego są starsze za sprawą pożaru z XVI wieku, kiedy to średniowieczna zabudowa została strawiona przez ogień. Pozostałości średniowiecznej, podcieniowej zabudowy można znaleźć w pierzejach zachodniej i wschodniej.
Zaszczytny numer 1 na rynku należy do ratusza. Znajduje się on w narożniku południowej pierzei rynku i ulicy Srebrnej. Obecny budynek ratusza powstał w roku 1846, ale nie jest on pierwszym. Pierwszy cieszyński ratusz był drewniany, po wytyczeniu nowego rynku w 1496 roku powstał ratusz murowany, z drewnianą wieżą. Ten spłonął w roku 1552.
Kolejny budynek padł ofiarą wojny trzydziestoletniej – podobnie jak stary zamek. Został odnowiony, zyskał nowe malowidła, a około 1670 roku – murowaną wieżę. Kolejne były pożary w 1720 roku oraz największy w dziejach Cieszyna pożar z 6 maja 1789 roku. Po tym pożarze powstał nowy, klasycystyczny ratusz zaprojektowany przez Ignacego Chambrez. Ostatnim pożarem w historii ratusza był pożar z 1836 roku. Po nim powstał budynek, który oglądamy dzisiaj. Wnętrza odbudowano według planów Józefa Kornahusla, fasadę – Andrzeja Kmenta.
SACRUM
W sąsiedztwie rynku znajduje się kościół parafialny pw. świętej Marii Magdaleny – Sanktuarium Matki Boskiej Cieszyńskiej. Wzniesiona w XIII wieku świątynia była nekropolią Piastów cieszyńskich. Zachowała się w niej między innymi tumba nagrobna księcia Przemysława I Noszaka z XIV wieku.
W 1789 roku przebudowany kościół zyskał cechy budowli barokowej. Zaś większość wyposażenia jest późnobarokowa.
Inną wartą wspomnienia świątynią jest późnobarokowy Kościół Jezusowy. Zbudowany w latach 1710-22 kościół jest największym w Polsce kościołem ewangelicko-augsburskim. Znajduje się tu również największa i najcenniejsza biblioteka luterańska na ziemiach polskich – Biblioteka i Archiwum im. B. R. Tschammera oraz Muzeum Protestantyzmu.
Kościół Jezusowy był jednym z sześciu Kościołów Łaski wybudowanych po zawartej w 1707 roku ugodzie pomiędzy szwedzkim królem Karolem XII, a cesarzem Józefem I. Na mocy traktatu cesarz zwrócił śląskim ewangelikom prawie 120 kościołów i wydał zgodę na budowę kilku nowych. Zakończyło to okres długiego zakazu działalności ewangelickiej.
BROWAR ARCYKSIĄŻĘCY
Jak nazwa sugeruje, swoje powstanie cieszyński browar zawdzięcza arcyksięciu. Dokładniej arcyksięciu Karolowi Ludwikowi Habsburgowi. Człon “zamkowy’ wziął się z położenia na terenie wzgórza zamkowego, w sąsiedztwie zamku. Budowę rozpoczęto w 1840 roku. Projektantem był austriacki architekt Joseph Kornhausel. Powstały browar był największym i najwspanialszym na terenie śląsko-galicyjskich dóbr arcyksiążęcych do czasów I Wojny Światowej.
O jakość piwa dbano na różne sposoby. Już w trakcie budowy browaru wysyłano delegacje wywiadowcze do innych przedsiębiorstw piwnych wybierające te znane i nowoczesne. W trakcie nie znaleziono nigdzie nowo wynalezionego aparatu Bollingera, a mimo to w browarze cieszyńskim zamontowano takie urządzenie chłodnicze. A na wszelki wypadek znalazły się tu również aparaty Prikha. Wodę na piwo doprowadzano z Olzy, jęczmień sprowadzano z Moraw, a Chmiel z Czech.
Zwiedzanie browaru trwa 75-90 minut. Można wykupić zwiedzanie z degustacją jednego piwa 0,3l – za 50,00pln, lub z degustacją 1×0,3l i kolejnych czterech o pojemności 0,1l za 70,00pln. Ceny znajdują się na stronie browaru [stan na 25.02.2024]. Zwiedzanie możliwe jest w soboty, niedziele i święta w dwóch turach – o godzinie 12:00 i 14:00. Rezerwację można zrobić mailowo [zwiedzanie@browarcieszyn.pl] lub w godzinach 9:00 do 18:00 pod numerem telefonu +48 789-073-283.
Więcej o Arcyksiążecym Browarze Zamkowym w Cieszynie poczytacie we wpisie: Jak się warzy piwo – Arcyksiążecy Browar w Cieszynie.
TRZEJ BRACIA – LEGENDA O POWSTANIU CIESZYNA
Legenda o powstaniu Cieszyna jest stosunkowo młoda. Wspomina ona o trzech braciach, Leszku, Bolku i Cieszku, synach króla Polski – Leszka III. Trzej bracia zostali rozdzieleni. W jednej wersji mowa o podróżach, w innej o tym, że chcieli sprawdzić, który z nich jest najlepszy w polowaniu. Każda z wersji zakłada, że w roku 810 spotkali się w końcu i tak bardzo ucieszyli z tego spotkania, że na jego pamiątkę założyli osadę, którą nazwali Cieszyn. W miejscu, w którym się spotkali biło źródełko, które dzisiaj jest studnią.
Faktycznie studnia powstała w XV wieku. Początkowo należała do Dominikanów. Żeliwna altanka w stylu neogotyckim powstała w II połowie XIX wieku.
Poza upamiętnianiem miejsca spotkania braci, studnia ma jeszcze jedną rolą. Może nas ściągnąć ponownie do Cieszyna, pod warunkiem, że w tej intencji wrzucimy do niej monetę.
Idąc od studni w dół trafimy na kolejną cieszyńską atrakcję – cieszyńską Wenecję.
CIESZYŃSKA WENECJA
Pod hasłem cieszyńska Wenecja kryje się malownicza uliczka, zamieszkiwana dawniej przez rzemieślników. Wzdłuż sztucznego kanału zwanego Młynówką, znajdziecie ciąg małych, kolorowych budynków powstałych w XVIII-XIX – dawnych warsztatów, które z traktem pieszym połączone są przerzuconymi nad kanałem mostkami. Część z nich posiada małe tarasiki nad kanałem.
Młynówka powstała w XV wieku, a swoją nazwę wzięła od znajdującego się nad nią ksiażęcego młyna. Nad kanałem znajdowały się również łaźnia i rzeźnia.
Dzielnica wokół kanału nosiła nazwę Przykop, a określanie jej Wenecją jest pomysłem współczesnych.
Dziś w budynkach mieszczą się restauracje, galerie, czy mieszkania. Niestety spora ich część jest opuszczona i/lub zaniedbana. A szkoda, bo miejsce ma niesamowity potencjał.
SZLAKI I POZOSTAŁE ATRAKCJE
W moim odczuciu Cieszyn nie jest specjalnie atrakcyjnym miastem i stanowczo nie ma po co tam jechać więcej niż raz, ale oczywiście polecam przekonać się na własnej skórze – może Was do siebie miasto przekona.
Dla turystów stworzono tu różne szlaki tematyczne. Jest szlak moderny, kwitnących magnolii, szlak wiodący po obu stronach zielonych brzegów Olzy. Wszystkie szlaki i przewodniki po nich znajdziecie na stronie.
Podczas naszego zwiedzania odpuściliśmy Muzeum Śląska Cieszyńskiego. Wpis nie obejmuje również terenów zielonych i parków.
Zapraszam do dyskusji w komentarzach – kit czy hit – jeżeli odwiedziliście Cieszyn.
